Co to jest kataliza – jak działa samoczyszczący piekarnik katalityczny?
Kataliza jest zjawiskiem polegającym na przyspieszeniu zachodzenia reakcji chemicznej pod wpływem działania pewnego czynnika, zwanego katalizatorem. Podczas całego procesu, katalizator nie przekształca się i nie ulega zmianie, dlatego może być wykorzystany ponownie, najczęściej do wielu identycznych reakcji.
Zalety katalizy wykorzystali producenci nowoczesnych piekarników opracowując metodę katalitycznego czyszczenia wnętrza swoich urządzeń. Katalizatorami są tu specjalne wkłady pokryte porowatą emalią, które przyspieszają reakcję spalania resztek tłuszczu i innych zabrudzeń powstałych w trakcie pieczenia. Dzięki temu po zakończeniu pracy piekarnik jest czysty i gotowy do ponownego użycia.
Pojawia się więc pytanie: co to jest czyszczenie katalityczne? Najprościej mówiąc, jest to metoda wspomagająca utrzymanie czystości w piekarniku, dzięki które zanieczyszczenia usuwane są już w trakcie pieczenia dania, a następnie ulegają spaleniu i spopieleniu podczas uruchomienia specjalnego programu. Czyszczenie katalityczne jest więc jedną z funkcji często spotykanych w samoczyszczących piekarnikach do zabudowy.
Piekarnik samoczyszczący z katalizą – jak skuteczne są panele katalityczne?
Zdecydowana większość piekarników z funkcją czyszczenia katalitycznego wyposażona jest w specjalne panele umieszczone na wewnętrznych ściankach. Ich powłoka jest matowa i szorstka, dzięki czemu łatwo przywiera do niej tłuszcz pryskający z pieczonych potraw, resztki jedzenia, osady oraz pozostałe zanieczyszczenia. Wszystkie te zabrudzenia sukcesywnie spalają się w trakcie pracy piekarnika. Po wyjęciu gotowego dania, urządzenie rozgrzewa się do temperatury 300-350oC, w której resztki zostają ostatecznie dopalone i zmieniają się w popiół.
Dzięki czyszczeniu katalitycznemu nie musisz myć swojego piekarnika zaraz po skończonym obiedzie w obawie przed przyschniętymi plamami, które później trudno będzie usunąć. Podczas gdy Ty zajmujesz się jedzeniem, Twój piekarnik pracuje nad tym, by utlenić możliwie największą ilość zabrudzeń i sprawić, że plamy dosłownie znikną. Kiedy już odpoczniesz po posiłku, a piekarnik ostygnie, wystarczy, że usuniesz pył za pomocą ściereczki i gotowe – wnętrze będzie czyste i to bez żmudnego szorowania, odmaczania i skrobania.
Od czas do czasu konieczne jest uruchomienie specjalnego programu czyszczenia katalitycznego przy pustej komorze piekarnika. Trwa on najczęściej ok. godziny i powinien być włączany minimum co 5 cykli pieczenia a, kiedy wnętrze urządzenia jest mocniej zabrudzone – nawet po każdym użyciu.
Ważna jest także regularna wymiana paneli katalitycznych (o ile są wymienne). W zależności od częstotliwości pieczenia, ich żywotność wynosi od kilkunastu do nawet kilkudziesięciu miesięcy, a koszt pojedynczego wkładu waha się od ok. 70 do 130 zł.
Warto dodać, że katalityczne czyszczenie piekarnika obejmuje tylko te powierzchnie, na których zamontowano panele. Najczęściej są to ścianki boczne i tylna. O pozostałą część piekarnika i wszystkie elementy wyposażenia: blachy, ruszty, prowadnice musimy już zadbać sami.
Katalityczne czyszczenie piekarnika krok po kroku
Czyszczenie katalityczne jest dość proste i nie wymaga zbytniego zaangażowania użytkownika. Poniżej znajdziesz instrukcję, jak wykonać je krok po kroku.
Jak włączyć czyszczenie katalityczne?
- Wyjmij z piekarnika wszystkie akcesoria.
- Wyczyść wewnętrzną stronę drzwi piekarnika wilgotną ściereczką.
- Jeśli na dnie urządzenia zalegają resztki jedzenia, zmieć je przy użyciu miękkiej gąbki.
- Włącz funkcję grzanie góra-dół lub grzanie góra-dół z termoobiegiem (sprawdź, co dokładnie zaleca producent Twojego piekarnika w instrukcji obsługi).
- Ustaw temperaturę na 220-250oC (zależnie od modelu) i pozostaw piekarnik włączony na godzinę.
- Po ostygnięciu wnętrza urządzenia wyczyść je wilgotną szmatką.
UWAGA: Powierzchnie pokryte powloką katalityczną nie mogą być czyszczone ostrymi myjkami, detergentami ani domowymi środkami myjącymi – może to spowodować utratę ich właściwości.
Piekarnik z czyszczeniem katalitycznym – czy warto?
Rozważając zakup piekarnika samoczyszczącego warto przyjrzeć się innym rozwiązaniom ułatwiającym czyszczenie, które znajdziemy w urządzeniach popularnych producentów. Należą do nich czyszczenie pyrolityczne oraz parowe.
Pyroliza czy kataliza – podobieństwa i różnice
Program czyszczenia pyrolitycznego trwa znacznie dłużej (nawet do 3 godzin), a piekarnik rozgrzewa się do wyższej temperatury, a więc też pobiera więcej energii. Pryoliza uważana jest jednak za nieco bardziej skuteczną i obejmuje całe wnętrze piekarnika, niekiedy nawet z akcesoriami dodatkowymi, a nie tylko ścianki z zamontowanymi panelami.
Za podstawowy piekarnik z pyrolizą trzeba zapłacić ok. 1500 zł. Jako że jest to metoda samoczyszczenia stosowana w najbardziej zaawansowanych urządzeniach, to ceny najdroższych z nich sięgają nawet 10 tys. zł. Najprostsze piekarniki z czyszczeniem katalitycznym kosztują już ok. 1000 zł, a za bardziej zaawansowane modele zapłacimy nawet przeszło 4 tys. Piekarniki z katalizą są więc tańszą opcją niż urządzenia z pyrolizą i to zarówno na etapie zakupu jak i eksploatacji.
Sprawdź też: Jak działa pyroliza w piekarniku? Czy warto wybrać piekarnik z czyszczeniem pyrolitycznym?
Czyszczenie katalityczne czy parowe?
Czyszczenie parowe polega na wykorzystaniu działania parującej wody (umieszczonej w zbiorniku lub wlanej na dno piekarnika) do zmiękczenia plam, brudu i zaschniętych resztek. W ten sposób można czyścić zarówno akcesoria, jak i całe wnętrze piekarnika. Cena zakupu urządzeń z funkcją czyszczenia parowego jest dość niska – wystarczy ok. 850 zł, by mieć w swoim domu model wykorzystujący parującą wodę umieszczoną w naczyniu na dnie komory. Jednak czyszczenie parowe wymaga od nas też więcej wysiłku niż kataliza – po zakończeniu programu wszystkie zmiękczone zabrudzenia należy usunąć ręcznie, przy pomocy ściereczki lub gąbki.
Jakie czyszczenie piekarnika wybrać?
Można więc stwierdzić, że kataliza jest rozwiązaniem pośrednim między pyrolizą a czyszczeniem parowym. Wymaga trochę więcej zachodu niż czyszczenie pyrolityczne, ale za to jest bardziej ekonomiczna. Nie wiąże się też z koniecznością ręcznego usuwania zabrudzeń, jak ma to miejsce w przypadku czyszczenia gorąca parą, dlatego polecana jest osobom, które nie przepadają za pracami domowymi, a jednocześnie nie chcą wydawać kroci na zakup i użytkowanie piekarnika.
Ciekawostką jest, że wielu producentów ma w swojej ofercie piekarniki z katalizą i czyszczeniem parowym, co umożliwia kompleksowe zadbanie o higienę urządzenia.
Wkłady katalityczne czy powłoka katalityczna – co wybrać?
Rozwiązaniem o cechach podobnych do czyszczenia katalitycznego jest specjalna powłoka samoczyszcząca stosowana w piekarnikach koncernu BSH, czyli Bosch i Siemens. Jej działanie jest niemal takie same, jak w przypadku paneli katalitycznych, jednak znika konieczność uruchamiania specjalnego programu czyszczącego oraz wymiany wkładów.
Powłoka EcoClean Direct działa przez cały okres eksploatacji urządzenia i nie zużywa się, neutralizując i utleniając resztki tłuszczu w trakcie pieczenia dań. Niestety, nie pomoże nam w utrzymaniu w czystości całego wnętrza piekarnika – podobnie jak w przypadku montażu paneli katalitycznych, nanosi się ją tylko na wybrane ścianki wewnętrzne.
Piekarnik z powłoką katalityczną będzie lepszym rozwiązaniem dla osób, które wolą uniknąć konieczności wymiany wkładów oraz nie pamiętają o regularnym uruchamianiu specjalnego programu czyszczącego. Panele sprawdzą się natomiast w domach użytkowników ceniących możliwość wyjęcia ich i wyczyszczenia, kiedy są już bardzo zabrudzone, przez co program czyszczący trwałby zbyt długo.
Sprawdź też: Ranking piekarników do zabudowy – top 10 modeli 2022
Czyszczenie katalityczne piekarnika – przegląd rozwiązań
Czyszczenie katalityczne piekarników poszczególnych producentów może kryć się pod różnymi nazwami i przybierać różne formy. Aby ułatwić Ci poszukiwania najlepszego urządzenia do swojej kuchni, zebraliśmy podstawowe informacje o rozwiązaniach stosowanych przez wiodące marki AGD.
- W piekarnikach Bekokatalizę znajdziemy pod nazwą „ścianek katalitycznych”, które mogą znajdować się po bokach i/lub z tyłu piekarnika. Producent niekiedy łączy ją z funkcją czyszczenia parowego, a cała oferta piekarników z katalizą liczy kilkanaście modeli.
- Czyszczenie katalityczne w piekarnikach Whirlpool zachodzi już w temperaturze powyżej 220oC. Jak zapewnia producent, jego panele katalityczne są w stanie wyeliminować wszystkie rozsypane oraz rozlane resztki przygotowywanego jedzenia.
- Electrolux ma w swojej ofercie piekarniki z katalizą, których wkłady nie zużywają się, a więc i nie wymagają wymiany (z wyjątkiem tych uszkodzonych lub zarysowanych). Proces samoczyszczenia piekarnika przebiega w standardowej temperaturze 250oC.
- Szeroką gamą piekarników z czyszczeniem katalitycznym dysponuje Amica – może pochwalić się ponad 50 modelami z różnych przedziałów cenowych i o odmiennych funkcjach dodatkowych. Firma w swoich urządzeniach często łączy panele katalityczne z łatwoczyszczącą emalią.
- Tradycyjne piekarniki Samsung oraz Samsung Dual Cook z czyszczeniem katalitycznym umożliwiają pozbycie się najtrudniejszych plam z tłuszczu niemal bez wysiłku. Gama modeli z katalizą jest bardzo szeroka i obejmuje urządzenia klasyczne oraz dwukomorowe z jednolitymi lub łamanymi drzwiami.
- Katalityczny system czyszczenia w piekarnikach Bosch nosi nazwę DualClean®. Specjalna powłoka katalityczna usuwa większość osadzającego się na niej tłuszczu jeszcze w trakcie trwania programu pieczenia.