Jak prawidłowo myć zęby dziecku? Poradnik higieny jamy ustnej u najmłodszych

Dlaczego warto dbać o higienę jamy ustnej od dziecka?

Właściwa higiena zębów to świetny sposób na ochronę przed wieloma problemami i chorobami jamy ustnej. Rodzice powinni mieć świadomość, że o zęby mleczne trzeba dbać równie dobrze jak o stałe. Nieprawidłowe czyszczenie zębów u dzieci może skutkować nie tylko próchnicą i chorobami dziąseł, ale też innymi problemami zdrowotnymi, które mogą pojawić się dopiero w odległej przyszłości. Bakterie z jamy ustnej przedostają się bowiem przez układ krwionośny do całego organizmu.

Dla dzieci przedszkolno-szkolnych charakterystyczna jest obecność uzębienia mieszanego, kiedy obok zębów stałych nadal znajdują się mleczaki. Ten stan może trwać przez około 5-6 lat (od 5-6. do 11-12. roku życia), podczas których próchnica z nieleczonych i zaniedbanych zębów mlecznych może przenieść się na świeżo wyrżnięte i niedojrzałe zęby stałe.

Dlatego tak istotne jest prawidłowe mycie zębów od pierwszych dni życia. Nawet kiedy noworodki i niemowlęta nie mają jeszcze zębów, potrzebna jest im dokładna i sumienna pielęgnacja dziąseł.

Jak dbać o higienę jamy ustnej u dzieci?

Prawidłowa higiena jamy ustnej i utrwalanie dobrych nawyków w zakresie pielęgnacji zębów i dziąseł u dzieci, powinna obejmować następujące kroki:

• regularne i prawidłowe szczotkowanie – 2 razy dziennie przez 2 minuty z użyciem pasty z fluorem; szczególnie istotne jest wieczorne szczotkowanie, po którym dziecko nie powinno już spożywać posiłków
• zadbanie o odpowiednią ilość fluoru – zgodnie z najnowszymi wytycznymi Polskiego Towarzystwa Stomatologii Dziecięcej, ilość fluoru w paście odpowiedniej dla dzieci od 6. miesiąca życia do 6 lat powinna wynosić 1000 ppm, a po 6. roku życia – 1450 ppm
• mycie zębów dziecka przez rodzica do co najmniej 7. roku życia – przyjmuje się, że dopóki dziecko nie potrafi ładnie pisać, jego umiejętności manualne są zbyt małe, by samodzielnie dokładnie wyszczotkować zęby
• ograniczanie spożycia cukru przez dzieci – ważna jest zbilansowana dieta dostarczająca wszystkich niezbędnych składników odżywczych, w której słodycze będą jedynie okazjonalnym dodatkiem
• regularne wizyty u stomatologa
• warto rozważyć zabieg lakowania zębów u dziecka – uszczelnienie bruzd na powierzchniach zębów zapewnia dodatkową barierę chroniącą szkliwo przed ubytkami.

Czytaj też: Próchnica zębów: przyczyny i zapobieganie próchnicy u dzieci i dorosłych.

Od kiedy myć zęby dziecku? 

Pielęgnacja jamy ustnej powinna być rozpoczęta w pierwszych dniach lub tygodniach życia niemowlaka jednak nie później niż w momencie wyrznięcia się pierwszego ząbka mlecznego. Przeważnie dzieje się to około 4.-6. miesiąca życia. Do tej pory rodzice powinni raz dziennie oczyszczać błonę śluzową i wały dziąsłowe maluszka. Po wyrżnięciu się pierwszego zęba, konieczne jest wprowadzenie szczotkowania 2 razy dziennie z wykorzystaniem pasty z fluorem i specjalnej, delikatnej szczoteczki dla niemowlaka.

Jak myć zęby dziecku – codzienna higiena jamy ustnej

Dla wielu rodziców problematyczna może być technika szczotkowania ząbków malucha. Mała, delikatna buzia dziecka wymaga szczególnie łagodnego podejścia, a także dostosowania sposobu szczotkowania do wybranego rodzaju szczoteczki. Poniżej znajdziesz instrukcje szczotkowania zębów dziecka szczoteczkami: manualną, elektryczną i soniczną.

Mycie zębów szczoteczką manualną:

1. Stań przed swoim dzieckiem w taki sposób, abyś mógł dostać się do wszystkich zębów i monitorować proces szczotkowania.
2. Zacznij mycie od tylnych zębów, trzymając szczoteczkę pod kątem 45 stopni do linii dziąseł. Szczotkuj wykonując ruchy okrężne zaczynające się w miejscu styku zęba i dziąsła.
3. Szczotkuj kolejno powierzchnie zewnętrzne, wewnętrzne i żujące wszystkich zębów, starając się dotrzeć do każdego zęba, nawet ostatniego trzonowca.
4. Na mycie każdej ćwiartki uzębienia przeznacz około 30 sekund.

Czytaj też: Jak myć zęby szczoteczką manualną –instrukcja krok po kroku.

Mycie zębów szczoteczką soniczną:

1. Umieść szczoteczkę pod kątem 45 stopni do linii dziąseł. Włącz szczoteczkę.
2. Przesuwaj szczoteczkę powoli od zęba do zęba. Przytrzymuj ją przez kilka sekund na każdej z powierzchni zęba. Możesz też wykonywać ruchy wymiatające, przesuwając główką szczoteczki pionowo od dziąsła do korony zęba.
3. Upewnij się, że szczotkujesz zewnętrzne, wewnętrzne i górne powierzchnie zębów.
4. Nie naciskaj zbyt mocno – szczoteczka soniczna robi większość pracy za Ciebie.

Mycie zębów szczoteczką elektryczną:

1. Umieść szczoteczkę pod kątem 45 stopni do dziąseł i włącz ją.
2. Nie wykonuj ruchów okrężnych ani wymiatających – elektryczna szczoteczka robi to za ciebie.
3. Przesuwaj szczoteczkę powoli od zęba do zęba, przytrzymując ją na każdym zębie przez kilka sekund.
4. Szczotkuj zewnętrzne, wewnętrzne i górne powierzchnie zębów.

Ile czasu myć zęby dziecka? Każde szczotkowanie zębów powinno trwać około 2 minuty. Po jego zakończeniu zachęć dziecko do wyplucia nadmiaru pasty. Przepłukanie buzi nie jest konieczne – obecnie stomatolodzy coraz częściej zachęcają do pozostawienia niewielkiej ilości pasty na zębach.

Jak dbać o higienę jamy ustnej u dzieci do 2. roku życia?

Higiena jamy ustnej niemowlaka w pierwszych tygodniach i miesiącach życia nie jest trudna – wystarczy raz dziennie, np. po kąpieli, przetrzeć dokładnie jego dziąsła gazikiem lub wacikiem zwilżonym przegotowaną wodą. Pozwoli to dziecku przyzwyczaić się do manipulacji w buzi i stworzy swego rodzaju rytuał – maluch będzie kojarzył kolejno następujące po sobie czynności: kąpiel, mycie dziąseł i sen.

Jak myć zęby niemowlakowi? U kilkumiesięczniaka można wprowadzić silikonową szczoteczkę nakładaną na palec rodzica, która posłuży też do mycia pierwszych ząbków. W sklepach znajdziesz też specjalne soniczne szczoteczki dla niemowląt. Jeśli maluszek dobrze znosi drgania i wibracje w buzi, nie ma przeciwwskazań do ich stosowania. Ważne jest także zaplanowanie pierwszej wizyty stomatologicznej przed upływem 1. roku życia.

U maluchów do 3. roku życia stosujemy pastę z 1000 ppm fluoru w śladowej ilości, porównywalnej do ziarnka ryżu. O ile to możliwe, pasta powinna mieć neutralny lub lekko miętowy smak. Słodkie, np. owocowe pasty niepotrzebnie przyzwyczajają malucha do słodkiego smaku, a dodatkowo stanowią łakomy „kąsek” – czasem wystarczy chwila nieuwagi, by dziecko zaczęło zjadać pastę ze szczoteczki lub prosto z tubki.

Prawidłowa higiena jamy ustnej u małych dzieci (3-5 lat)

Komplet 20 mlecznych zębów pojawia się zwykle u dziecka do 3. roku życia. Tempo i kolejność ich wyrzynania się jest kwestią indywidualną. Rodzice w tym okresie powinni prawidłowo myć zęby dziecka 2 razy dziennie przez 2 minuty przy użyciu odpowiedniej do jego wieku szczoteczki. Od 3. roku życia zyskujemy znacznie większą dowolność w wyborze szczoteczki – dziecko może korzystać ze szczoteczki manualnej, choć bardziej skuteczne są szczoteczki soniczne lub elektryczne.

Czytaj też: Jaka soniczna szczoteczka do mycia zębów dla dzieci?

Dodatkowo można wprowadzić czyszczenie zębów po każdym słodkim lub bardziej klejącym posiłku, lecz już pastą bez dodatku fluoru. Tę czynność warto zamienić w zabawę i sprawić, żeby była trochę przyjemniejsza np. pozwolić dziecku samodzielnie wybrać pastę albo szczoteczkę w ulubionym kolorze lub z bohaterem z ulubionej kreskówki.

Aż do ukończenia 6. roku życia dzieci powinny szczotkować zęby pastą z 1000 ppm fluoru. Po 3. urodzinach, kiedy maluch potrafi już wypluć nadmiar pasty, nakładamy ją na szczoteczkę w ilości odpowiadającej wielkości ziarenka groszku. U maluchów w wieku 3-5 lat za szczotkowanie zębów zawsze odpowiada opiekun. Dziecko może podejmować samodzielne próby czyszczenia ząbków pod okiem rodzica, ale „ostatni szlif” zawsze powinien należeć do dorosłego.

Mycie zębów u starszych dzieci

Wyrzynanie się zębów stałych rozpoczyna się w wieku ok. 6 lat, a proces ten trwa do ok. 21. roku życia. Do 7-8. roku życia rodzice nadal powinni myć dziecku zęby 2 razy dziennie po 2 minuty, korzystając z pasty zawierającej 1450 ppm fluoru. U nastolatków prawidłowa higiena jamy ustnej także jest ważna, szczególnie gdy noszą aparat ortodontyczny lub retencyjny. Czyszczenie zębów za każdym razem po posiłku pozwala Twojemu dziecku zachować świeży oddech, chroni zęby stałe przed próchnicą i kształtuje dobre nawyki na całe życie.

Starsze dzieci warto zachęcać do płukania jamy ustnej. Należy stosować do tego celu tylko bezalkoholowe produkty, które będą odpowiednio delikatne. Dobrym pomysłem jest też wspólna nauka nitkowania zębów – w przestrzeniach międzyzębowych często gromadzą się resztki zjedzonych posiłków, które często są przyczyną próchnicy międzyzębowej, obejmującej 2 sąsiadujące zęby.

Pierwsza wizyta u dentysty – wyrabianie dobrych nawyków

Dla zdrowia jamy ustnej malucha, bardzo ważne jest regularne chodzenie do dentysty. W pierwszym roku życia można wybrać się na wizytę adaptacyjną lub po prostu przegląd ząbków.

Taka rutyna stomatologiczna pokaże dziecku, że wizyta w gabinecie stomatologicznym nie jest niczym strasznym i powinno się to robić regularnie. Kluczem do sukcesu jest oswojenie się z kontrolami uzębienia oraz wyrobienie nawyków i regularności. Jeżeli dziecko co pół roku będzie pojawiać się u dentysty na kontroli lub leczeniu jedynie drobnych ubytków, to prawdopodobnie nie nabierze uprzedzeń i nie będzie odczuwało niepokoju przed kolejną zbliżającą się wizytą. Co więcej, istnieje spora szansa, że w dorosłym życiu również będzie pamiętać o regularnym sprawdzaniu stanu swojego uzębienia.

Podczas kontroli stomatologicznej można wykonać u dziecka fluoryzację. Na czym polega ten zabieg dowiesz się z naszego poradnika: Co to jest fluoryzacja? Kiedy wykonać dziecku pierwszą fluoryzację? Wady i zalety fluoryzacji.

Jak zachęcić dziecko do nauki prawidłowej higieny jamy ustnej? Jak zachęcić dziecko do mycia zębów?

Wypracowanie u dziecka dobrych nawyków higieny jamy ustnej na wczesnym etapie życia jest niezwykle ważne. Z drugiej strony jest to spore wyzwanie – dzieci nie zawsze chętnie myją zęby, zwłaszcza, kiedy są zmęczone, rozdrażnione lub po prostu śpiące.

Aby nauczyć dziecko odpowiedniej higienyzębów sami musimy dawać mu dobry przykład. Od najmłodszych lat warto wspólnie szczotkować zęby, motywować dziecko poprzez pochwały oraz zrobić z codziennych czynności higienicznych dobrą zabawę.

Oto kilka sposobów na zachęcenie dzieci do dbania o zdrowe zęby:

• nauka przez obserwację rodziców – jak wiadomo, dzieci naśladują rodziców, dlatego powinni oni świecić przykładem, stosując prawidłowe nawyki związane z higieną jamy ustnej. Dobrym pomysłem jest wspólne szczotkowanie zębów lub zawarcie umowy: najpierw rodzic myje ząbki malucha, a później maluch szczotkuje zęby rodzica
• edukacyjne książeczki, filmiki i bajki – popularni bohaterowie kreskówek lub książeczek dla dzieci też czasem myją zęby! Warto wspólnie wybrać kilka ciekawych pozycji w księgarni lub bibliotece, a w wolnej chwili poszukać odcinków kreskówki dotyczących higieny jamy ustnej lub zabawnych piosenek o myciu zębów
• wizyty u stomatologa dziecięcego – współczesne gabinety stomatologiczne są przyjazne dla dzieci, a wizyty atrakcyjne, np. połączone z oglądaniem kreskówki na ekranie umieszczonym przed fotelem oraz z otrzymaniem nagrody dla dzielnego pacjenta
• nauka przez zabawę – entuzjazm dziecka warto wykorzystać i nie uczyć go, że codzienne czyszczenie zębów jest przykrym obowiązkiem; aplikacja w telefonie współpracująca ze szczoteczką soniczną uatrakcyjni mycie zębów, podobnie jak puszczanie ulubionej muzyki.