Kawa jest napojem przygotowywanym z palonych, a następnie mielonych lub przetworzonych (poddanych instantyzacji) ziaren kawowca. Pochodzi z Etiopii, ale na dobre zadomowiła się w Europie, gdzie pojawiła się już w XVI wieku.
Kawa espresso – klasyka gatunku
Espresso to numer jeden na liście kaw z ekspresu. Trzeba jednak pamiętać, że nazwa napoju nie pochodzi od sposobu jej przyrządzania! Wiele osób wciąż nazywa napar „ekspresso”. Pamiętajmy, że poprawna nazwa to espresso od włoskiego słowa espressivo, tłumaczonego jako wyrazisty, wyraźny. Espresso jest bazą dla wielu innych rodzajów kaw czarnych i mlecznych, dlatego warto omówić szczegółowo jego pochodzenie i proces parzenia.
Receptura tego rodzaju kawy została opracowana we Włoszech na początku XX wieku. W 1901 roku Luigi Bezzera stworzył bowiem ekspres ciśnieniowy umożliwiający nowoczesne parzenie kawy. Niestety urządzenie było wadliwe – podczas przygotowywania naparu wydobywało się zbyt wiele pary wodnej, która zmieniała smak kawy. Bezzera sprzedał więc wkrótce patent na ekspres. Modyfikacją urządzenia zajął się Desiderio Pavoni, jednak i jemu nie udało się udoskonalić maszyny tak, by para nie wpływała na smak kawy. Wiele lat prac nad najlepszym ekspresem do kawy nie poszło na marne i w 1947 roku Achille Gaggia stworzył nowy system podgrzewania wody, dzięki któremu problem nadmiernego parowania został całkowicie rozwiązany. Tym samym rozpoczęła się nowa era w parzeniu kawy, a receptura espresso zaczęła zyskiwać na popularności.
Kawa espresso zrobiła taką furorę we Włoszech, że postanowiono powołać Narodowy Instytut Włoskiego Espresso, który zajmuje się dbaniem o jakość kawy oraz wyznacza standardy jej parzenia.
Instytucja określiła także parametry idealnego espresso:
- Wzorcowa kawa espresso powinna mieć 25 ml objętości i być podana w podgrzanej filiżance z grubej porcelany.
- Wierzch espresso to tzw. crema – gęsta pianka nadająca napojowi lekko słodki smak.
- Pośrodku znajduje się body, a na dnie – esencja. Ta ostatnia sprawia, że kawa jest mocna i intensywna.
- Warto dodać, że do espresso zazwyczaj jest podawana szklanka z wodą. Wiele osób sięga po nią dopiero po wypiciu kawy. To błąd. Woda nie służy do popijania espresso, a do przepłukania kubków smakowych przed piciem kawy.
Do parzenia espresso niezbędny jest ekspres ciśnieniowy i wysokiej jakości kawa w ziarnach. Aby uzyskać jak najlepszy smak espresso, kawa mielona jest tuż przed zaparzeniem naparu. Najczęściej stosuje się 100% arabikę, choć zdarzają się też polaczenia arabiki i robusty w różnych proporcjach. Użycie innego sprzętu, kawy rozpuszczalnej lub mielonej przez Włochów odebrane byłoby jako nieporozumienie.
Czytaj też: Jak zaparzyć espresso?
Kawa doppio
Kawa doppio, zwana też espresso doppio to nic innego jak podwójne espresso podawane w nieco większej filiżance. Proces parzenia jest identyczny jak dla klasycznego espresso. Tu również niezbędny będzie dobry ekspres do kawy na ziarna – możemy przygotować w nim dwie kawy, jedna po drugiej (co będzie konieczne np. w ekspresach automatycznych) lub zaparzyć ją tylko raz, ale z użyciem 14 g świeżo zmielonych ziaren (jeśli pozwala na to pojemność kolby ekspresu).
Kawa long – caffe lungo
Kawa long lub caffe lungo to po prostu „przedłużone” espresso (włoskie słowo lungo oznacza długo). Istotą tego napoju jest proces jego zaparzania. Początkowo przygotowanie kawy niczym nie różni się od przyrządzania espresso, jednak po otrzymaniu 25-30 ml naparu nie przerywa się zaparzania. Kontynuuje się proces aż do uzyskania 50-60 ml napoju. Taki zabieg sprawia, że kawa lungo jest delikatniejsza niż espresso, ale bardziej intensywna niż mylone z nią americano.
Warto pamiętać, że americano jest przyrządzane poprzez dodanie do espresso gorącej wody, a przygotowywanie kawy lungo polega na dłuższym zaparzaniu espresso.
Kawa ristretto
Przeciwieństwem kawy lungo jest kawa ristretto. Po włosku ristretto znaczy bowiem ograniczony. Nietrudno domyślić się, że ten napój jest przygotowywany podobnie jak espresso, jednak w procesie zaparzania używa się znacznie mniejszej ilości wody. Zazwyczaj wystarcza zaledwie 15 ml, co sprawia, że kawa ristretto to zaledwie jeden łyk intensywnego naparu. Jednak skondensowane smak i aromat w zupełności wystarczają, by postawić na nogi nawet największego śpiocha.
Automatyczne, najlepsze ekspresy do kawy wyposażone są w gotowy program pozwalający na przygotowanie ristretto bez konieczności stałego czuwania nad procesem parzenia.
Kawa cappuccino
W ścisłej czołówce najczęściej pitych na świecie kaw znajduje się także kawa z mlekiem – cappuccino, która zawdzięcza swą nazwę kolorowi habitów kapucynów.
Bazą tego napoju jest aromatyczne espresso. Dodaje się do niego około 100 ml mleka, które po spienieniu zwiększa swoją objętość do 125 ml. Według włoskich standardów, najlepsza kawa cappuccino powinna mieć 150 ml. Ważne jest także, by pianka na powierzchni kawy stanowiła jedno- lub dwucentymetrową warstwę i była w całości pozbawiona pęcherzyków powietrza. Takie proporcje i parametry mleka sprawiają, że cappuccino ma kremową konsystencję.
Do przygotowania cappuccino mogą być też wykorzystane specjalne kapsułki do ekspresów kapsułkowych z dodatkiem mleka, jednak nie będzie to już ten sam oryginalny smak, jaki oferują oryginalne włoskie kawy z ekspresu kolbowego.
Czytaj też: Jak zrobić cappuccino – przepis na idealną włoską kawę
Kawa latte
Dominującym składnikiem kawy latte jest mleko (latte po włosku oznacza właśnie mleko). Nie znaczy to jednak, że kawa jest pozbawiona intensywności i aromatu espresso. To właśnie ono nadaje jej charakter i moc, dlatego należy zwrócić uwagę, by do jego zaparzenia użyta była najlepsza kawa ziarnista.
Klasyczna caffè latte ma objętość 200 ml (czasami więcej) i składa się ze spienionego mleka, wlewanego do porcji aromatycznego espresso. Filiżanki do latte mają natomiast pojemność 200-400 ml. We Włoszech tradycyjnie latte jest pijane rano, najczęściej jako dodatek do śniadania.
Jeśli zależy Ci na wyjątkowym smaku, jaki oferuje ta biała kawa, zainwestuj w dobry ekspres do kawy latte.
Czytaj także: Jak zrobić idealne latte w domu – przepis na kawę mleczną
Kawa americano
Recepturę na kawę americano zawdzięczamy amerykańskim żołnierzom stacjonującym podczas II wojny światowej we Włoszech. Wojskowi chętnie pili aromatyczne napary, jednak do tradycyjnego włoskiego espresso dolewali wrzątku. Taki napój przypominał im bowiem kawę, którą znali z domu. Po wojnie americano zaczęło być popularne poza granicami Włoch i stało się popularnym napojem na bazie ziaren kawowca.
Choć obecnie w każdej kawiarni można zamówić americano, wybierając ten rodzaj kawy, nie zawsze dostaniemy to samo. Kawa americano bywa przygotowywana różnie:
- Po pierwsze, proporcje espresso i wody nie zawsze są takie same.
- Jeśli na porcję kawy przypada porcja wody, powinniśmy mówić o italiano lub short americano. Te nazwę nie przyjęła się jednak w Europie, dlatego napój o takich proporcjach nazwiemy po prostu americano.
- Objętość kawy również jest dowolna. Naczynie (filiżanka lub kubek) może mieścić zarówno 30 ml kawy tego typu, jak i 470 ml. Dowolność jest więc duża, dlatego zamawiając americano, warto sprawdzić jego parametry.
Kawa flat white
Biała płaska, bo tak tłumaczy się nazwę flat white to kawa, która w przeciwieństwie do wyżej opisanych nie jest przyrządzana według włoskich receptur i standardów. Przepis na ten napój pochodzi bowiem z Australii lub z Nowej Zelandii. „Spór” o miejsce wynalezienie flat white trwa nadal. Oba kraje przypisują sobie pomysł na ten wyjątkowy napój. Choć kawa flat white pochodzi z dalekich stron, bez problemu znajdziemy ją w europejskich kawiarniach. W Polsce także rośnie liczba jej fanów, a to za sprawą jej bogatego aromatu, aksamitnej konsystencji i pobudzających właściwości.
Flat white jest zazwyczaj przygotowywana na bazie podwójnego espresso. Mocny napar zalewa się gorącym mlekiem, które prawie nigdy nie jest spienione. Dobra kawa powinna być przecież płaska. Zdarza się jednak, że mleko jest delikatnie spienione, ale nigdy tak, by na wierzchu napoju powstała wysoka pianka jak w przypadku, np. cappuccino.
Kawa macchiato
Kawa macchiato to nic innego jak espresso z mlekiem – konkretnie: splamione (po włosku macchiato oznacza splamiony) niewielką ilością spienionego mleka.
Kawa latte macchiato
Odwrotnością macchiato jest kawa latte macchiato, która w dosłownym tłumaczeniu oznacza splamione mleko. To chętnie wybierany napój na bazie gorącego, spienionego mleka przygotowywany z dodatkiem porcji espresso. Cechą charakterystyczną latte macchiato jest duża ilość mlecznej pianki oraz jedna porcja mocnej kawy.
- Klasyczny napój składa się z trzech warstw. Na dole naczynia znajduje się mleko, pośrodku espresso, na górze zaś mleczna pianka. Ze względy na efektowny wygląd kawy, szklanki do latte macchiato powinny być wykonane z przezroczystego szkła.
- Pojemność szklanki, w której podawane jest latte macchiato wynosi 300 ml. Do naczynia dołącza się długą łyżkę umożliwiającą wymieszanie napoju.
- Niektórzy bariści dekorują kawę kakao, cynamonem lub innym przyprawami. Dopuszczalne jest też dodanie do napoju syropu smakowego, co podkreśla smak kawy i wzbogaca ją o nowe aromaty.
Kawa latte macchiato za jednym przyciskiem? Sprawdź nasz poradnik jaki ekspres z młynkiem i pojemnikiem na mleko wybrać.
Kawa mocha
Kawa mocha jest kolejnym wariantem latte. Istotą tego napoju jest dodanie do esencjonalnego espresso czekolady. Czekolada może być w proszku lub w syropie. Do mieszaniny kawy i czekolady dolewa się spienionego mleka, a cały napój zwieńcza się bitą śmietaną.
Kawa romano
Ciekawą wariacją na temat espresso jest kawa romano. Ten napój to mocne, aromatyczne i pełne smaku espresso podane ze skórką cytrynową, której część jest zanurzona w naparze. W niektórych kawiarniach kawa Romano może być espresso z dodatkiem soku cytrynowego. W obu wariantach smakuje wyśmienicie.
Kawa po irlandzku
Kawa po irlandzku to połączenie tradycji z dwóch części Europy. W napoju znajduje się bowiem klasyczne włoskie espresso oraz doskonała irlandzka whiskey. Ponadto do kawy dodaje się brązowego cukru, a całość dekoruje się bitą śmietaną. W niektórych wariantach espresso bywa zastąpione mocną czarną kawą. Najważniejsze jest jednak, by kożuszek powstały ze śmietany nie zmieszał się z warstwą kawy i whiskey. Istotny jest także sposób podania. Kawa po irlandzku jest bowiem podawana w kieliszku do piwa, czyli w pokalu. Napój przypomina więc piwo typu stout.
Przepis: Jak zrobić kawę po irlandzku, czyli Irish Coffee?
Kawa po wiedeńsku
Espresso albo mocna czarna kawa podana z porcją bitej śmietany to tzw. kawa po wiedeńsku. Według niektórych receptur w tym napoju nie może zabraknąć także czekolady, którą należy rozpuścić w rondelku, a następnie dodaj ją do naparu. Następnie całość trzeba przelać do filiżanki i udekorować bitą śmietaną.
Poranna filiżanka dobrej kawy powinna postawić na nogi nawet największego śpiocha. W kawiarniach, a coraz częściej także w naszych domach, znajdziemy wiele rodzajów kaw, dlatego warto przetestować jak najwięcej z nich, by poznać swój ulubiony smak. Dobrze wybrany napój to bowiem nie tylko gwarancja energetycznego poranka, ale także świetna okazja do odpoczynku. Chwila z filiżanką ulubionej kawy może być świetną odskocznią od codziennych obowiązków.
Czytaj także: Kawa kuloodporna – bulletproof coffee: przepis, jak zrobić?
